گوش دادن یک مهارت اکتسابی است. بنابراین می‌توان آن را با تمرین و تکرار زیاد بدست آورد. مهارت گوش دادن باعث ارتقاء روابط اجتماعی و شغلی و همچنین تقویت روابط ما با دیگر افراد می‌شود. پرورش مهارت گوش دادن در کودکان و دانش‌آموزان سبب پیشرفت آن‌ها از لحاظ اجتماعی و تحصیل می‌شود و حتی ممکن است باعث تغییر راه آن‌ها در آینده شود. در ادامه روش‌های مختلفی برای پرورش و تقویت مهارت گوش دادن بیان خواهیم کرد.
مفهوم مهارت گوش دادن
گوش دادن، درک کردن و فهمیدن پیام صحبت‌های طرف مقابل است ولی شنیدن یک کار غیرارادی است. گوش دادن با شنیدن متفاوت است، برای گوش دادن فرد نیاز دارد که فرآیندهای ارتباطی با دیگران داشته باشد. اگر مهارت گوش دادن در شخصی ضعیف باشد و برای بهبود آن کاری نکند، ممکن است سبب درک نادرست و برداشت اشتباه او از صحبت‌های دیگران شود.
۱0مقاله پیشنهادی: مهارت گفتگو که همه ما باید یاد بگیریم
تفاوت بین گوش دادن و شنیدن
گفتیم که گوش دادن و شنیدن با یکدیگر تفاوت دارند. گوش دادن یک فرآیند ارادی است و نیاز به تمرکز،دقت و حواس جمعی دارد. هدف از گوش دادن درک و فهمیدن پیغام صحبت دیگران است.
ولی شنیدن یک عمل فیزیکی و غیرارادی است و نیاز به تمرکز،دقت و حواس جمعی ندارد. مانند شنیدن صدای طبیعت، صدای وسایل نقلیه و آهنگی که در جایی پخش می‌شود. یک ارتباط درست زمانی رخ می‌دهد که فقط عمل شنیدن انجام نشود بلکه شنیدن با گوش دادن همراه باشد.
فواید و مزایای پرورش مهارت گوش دادن
به طور یقین پرورش و بهبود مهارت گوش دادن بر روی روابط اجتماعی تآثیرات مفید و سازنده‌ای خواهد گذاشت که می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- توجه به گفته‌ها و پیام‌های حاصل از آن در گقت‌وگو با دیگران
- برداشت و درک درست از پیغام‌های صحبت دیگران
- ترغیب دیگران به راست‌گویی و بیان خلاصه
- ارتقاء و پرورش رابطه فرد با دیگران
- بهبود روابط اجتماعی فرد
- افزایش نقاط مشترک و کاهش اختلافات
- پیشگیری از برداشت‌های نادرست
- افزایش توانایی یادگیری
- بالا رفتن خود آگاهی و گسترش شناخت دیگران
روش‌هایی برای پرورش مهارت گوش دادن
برای این که بتوانید یک شنواده خوبی باشید نیاز به تمرین و تکرار فراوان دارید. در ادامه چندین روش برای تقویت مهارت گوش دادن بیان کرده‌ایم:
صبور بودن
زمانی که کسی صحبت می‌کند خوب به حرف‌های او گوش دهید تا بتوانید پیام صحبت‌هایش را درک کنید. در حین گفت‌وگو بین صحبت‌های طرف مقابلتان حرف نزنید و حرف او را قط نکنید و اجازه بدهید خودش صحبت‌های خود را تکمیل کند. این کار سبب می‌شود که فرد حس کند که از جانب شما مورد تایید و پذیرش قرار گرفته است.
احساس راحتی داشتن
تلاش نکنید تا کار متفاوتی انجام دهید. راحت باشید تا هم مخاطبتان احساس راحتی کند هم خودتان تحت فشار قرار نگیرید. به علاقه و خواسته‌های طرف مقابلتان توجه داشته باشید. تماس چشمی مؤثری نیز برقرار کنید ولی خیره نگاه نکنید. لبخند زدن نیز می‌تواند خیلی تأثیرگذار باشد و انرژی مثبتی را طرف مقابلتان القاء کند. هچنین با تکان دادن سر نیز میتوانید نشان دهید که به صحبت‌های او توجه می‌کنید.
نگاه کردن به قضیه از دید طرف مقابلتان
تلاش کنید که خودتان را به جای طرف مقابلتان تصور کنید و از منظر او به موضوع نگاه کنید. از دید او همه جنبه‌ها را بررسی کنید و از نگرش‌های خودتان از دست بکشید. سعی کنید بر روی روحیات طرف مقابلتان شناخت پیدا کنید و او را بفهمید
توجه کردن به نحوه صحبت کردن مخاطب
به شیوه و لحن بیان حرف‌های مخاطبت‌تان دقت کنید. با این موارد شما قادر خواهید بود ادامه صحبت‌هایش را متوجه شوید و پیام‌های درونی آن را خوب درک کنید. با دقت به بالا و پایین آوردن تن صدا و بم یا زیر بودن حرف‌های مخاطبتان میتوانید درجه مهم بودن مطالب را بفهمید.
پرسیدن سوال
تلاش کنید تا به خوبی به حرف‌های مخاطبتان گوش دهید تا قادر باشید در ادامه از او سوال کنید. یکی از راه‌های پرورش مهارت گوش دادن، پرسیدن سوال است. هنگام صحبت کردن او از خود واکنش دهید و اگر مورد پیش آمد از او سوال کنید. داشتن شک و شبهه باعث عدم حواس جمعی و مانع از خوب گوش دادن شما می‌شود. توجه داشته باشید که سوال پرسیدن شما هم مهم است و سوال پرسیدن خود آدابی دارد.
یادداشت‌برداری
برای آن که هنگام گوش دادن حواستان جمع شود میتوانید یادداشت برداری کنید. یادداشت برداشتن شما را وادار می‌کند که خوب گوش کنید. مواردی که به نظرات مهم هستند را بنویسید و در مورد آن‌ها تأمل کنید تا پیام مخاطبتان را دریابید.
پرورش مهارت خوب گوش دادن در کودکان
کودکان نیز باید مهارت خوب گوش دادن در خود را از همان ابتدا پرورش دهند تا بتوانید از کودکی روابط سالم و جدی با دیگران برقرار کنند. برای کودکان می‌توان از فیلم، بازی یا برخی تمرین‌های ساده برای این منظور استفاده کرد. در ادامه چندین مورد را مطرح کرده‌ایم:
استفاده کردن از فایل صوتی برای قصه‌ها و داستان‌ها
میتوانید داستانی را برای کودک ضبط کرده و سپس برایش پخش کنید و از آن‌ها بخواهید بعد از اتمام داستان خلاصه‌ای از آن برای شما تعریف کنند. هدف از انجام این کار این است که کودک بتواند به یک تمرکز نسبی دست پیدا کند.
تمرین با استفاده از صداهای طبیعی
میتوانید صداهای طبیعی مانند صدای باد، صدای ماشین، صدای حیوانات و ... را برای او ضبط و سپس پخش کنید. سپس از کودک بخواهید با گوش دادن به آن‌ها بگوید صدای چه چیزی را می‌شنود.
تعریف داستان و قصه
کتاب و داستان برای بچه‌ها بگویید و در آخر از او بخواهید که در مورد آن‌ها توضیح بدهد و شخصیت‌‌های موجود را شرح دهد. با انجام این کار توانایی نقد کردن و گوش دادن انتقادی در او افزایش پیدا می‌کند.
