سوال پرسیدن نقش مهمی در زندگی روزمره ما دارد و بدون سوال پرسیدن نمی‌شود یک ارتباط خوبی برقرار کرد. سوال کردن و گوش دادن دو جزء جدایی ناپذیر در ارتباطات هستند و نمی‌شود یکی را بدون دیگری تصور کرد. با گوش دادن خوب ما قادر خواهیم بود که سوالات مناسبی بپرسیم.
برای آن که بتوانید در مربی‌گری و رهبری گروه موفق باشید علاوه بر داشتن فن بیان خوب باید بتوانید سوالات مناسبی بپرسید. برای آنکه بتوانیم رهبر و مربی خوب را میان رهبران و مربیان متوسط تشخیص دهیم، باید به سوال پرسیدن آن‌ها دقت کنیم.
آیا در مورد تأثیر و اهمیت سوال پرسیدن در بهبود و پیشرفت زندگی فکر کرده‌اید؟ آیا می‌دانید سوال پرسیدن چه اثری بر یادگیری دارد؟ در این مقاله به اهمیت مهارت سوال پرسیدن می‌پردازیم و اینکه چرا رهبران موفق ترجیح می‌دهند به جای دستور به دیگران از طرح سوالات مناسب استفاده کنند. همچنین تأثیرات مهارت سوال پرسیدن را درپیشرفت فردی بررسی خواهیم کرد.
مطالعه بیشتر: 10 مهارت گفتگو که همه ما باید یاد بگیریم
سوال قوی به چه سوالی گفته می‌شود؟
برای تفکر عمیق و ایجاد خلاقیت باید سوالات قوی پرسیده شود. از ویژگی‌های سوالات قوی این است که افراد قبل از جواب دادن به آن کمی مکث و تأمل می‌کنند. این کار باعث می‌شود که ذهن فعال شود تا ایده‌ای را پیدا کند. همچنین طرح چنین سوالاتی باعث می‌شود که اشخاص تشویق به تأمل شوند و با موضوعاتی که به آن‌ها فکر نمی‌کردند به چالش کشیده شوند.
چگونه میتوانیم سوالات قوی را طرح کنیم؟
مهم‌ترین عامل برای طرح سوال قوی، خوب گوش دادن است. هنگامی که خوب گوش کنیم، ذهن ما ناخودآگاه مشتاق و آگاه می‌شود، بنابراین سوالات خود شکل می‌گیرند و کاملاً با چیزی که بیان شده‌اند مرتبط هستند که باید بدون فاصله مطرح شوند.
اگر بتوانیم گفت‌وگوهای خود را کنترل و مدیرت کنیم میتوانیم بهتر گوش بدهیم. می‌توان با خوب گوش دادن به پاسخ سوال مطرح شده قسمتی از آن را دوباره به سوال تبدیل کنیم. به طور مثال اگر شخصی بگوید: «من ناراحت هستم». مربی از اون می‌پرسید:
«علت ناراحتی ات چیست؟»
راه دیگر برای تقویت عملکر خود مشخص کردن سوالات از قبل می‌باشد، ولی خوب گوش دادن همواره بهترین و تأثیرگذارترین روش است.
چرا سوالات مهم هستند؟
اگر به سوالی که از شما پرسیده می‌شود، جوابی ندهید، باز هم در حال پاسخ به سوال هستید. سوالات بدون آگاهی ما ذهن ما به بیان مطالبی تشویق می‌کنند و اگر سوالات، سوالات قوی باشند، مؤثرتر خواهند بود و باعث ایجاد عکس‌العمل‌های بیشتری می‌شوند.
به سوالاتی که در ادامه گفت‌وگو ایجاد می‌شوند دقت کنید. این سوالات شما را مجبور به تفکر می‌کنند: «نظرت چیست؟» سوال بعدی قادر خواهد بود شما را تشویق به انجام کار کند:«به چه دلیلی می‌خواهی آن را انجام دهی؟»؛ برخی اوقات سوالات باعث ایجاد چالش می‌شوند: «کمترین کاری که میتوانی در این مسیر انجام بدهی چیست؟» ممکن سوالات باعث شوند که بتوانید اولویت‌هایتان را تشخیص دهید: «از این چند مورد کدام یک بهتر است؟» حتی ممکن بعضی سوالات باعث ایجاد قدرت در شما شوند: «می‌توانم از شما سوالی بپرسم؟» و غیره.
حال متوجه شدید که یک رهبر چگونه می‌تواند با طرح سوالات مناسب افراد را به سمت موفقیت راهنمایی کند؛ و باعث شکوفایی خلاقیت در آن‌ها شود یا حتی آن‌ها از منطقه امن‌شان بیرون آورده و وادار به انجام کاری کند.
انواع مختلف سوال پرسیدن و علت استفاده از آن‌ها در شرایط مختلف
در حالت کلی مربیان و رهبران با استفاده از این پنج نوع سوالات خود را مطرح می‌کنند.
1- راحت‌ترین و معمول‌ترین سوالاتی که با پاسخ «بله» و «خیر» مواجه می‌شوند. زمانی می‌توان ازطرح این سوالات بهترین نتیجه را به دست آورد که بخواهیم به طور قاطع موردی در ذهن مخاطب ثبت کنیم. به طور مثال: «آیا شما متعهد هستید که به آن عمل کنید؟». از این نوع سوالات نباید موقعی که می‌خواهیم نظر کسی را بدانیم بپرسیم.
2- سوالات باز، در جواب این نوع سوالات افراد باید راجب موضوع پرسیده شده حرف بزنند و توضیح دهند. به طور مثال: «میتوانی راجب این موضوع توضیح بیشتری بدهی؟» دقت داشته باشید که درطرح این سوالات، مخاطب را به بیان جزئیات هدایت نکنید مخصوصاً اگر مخاطب شخص پرحرفی باشد.
3- سوالات جهت‌مند، در پاسخ در داخل موضوع اصلی به گونه‌ای پنهان شده است. به طور مثال: «آیا به گفته‌ای که نوع صحبت کردنش را دوست نداری؟». بهتر است که این نوع سوالات را مطرح نکنیدف چرا که دیگران را وادار می‌کنید تحت شرایط خاصی پاسخ دهند. حتی گاهی ممکن است شخص تصور کند که فریب خورده است. البته اگر از این سوالات در جنبه‌های علمی و آموزشی استفاده شود، مفید خواهند بود. چرا که سبب توجه شخص پاسخ دهنده به بخش‌ها و مطالب مهم می‌شود.
4- سوالات اکتشافی، در این سوالات جزئیات بیشتری از شخص پرسش می‌شود. به طور مثال «چرا با انصاف بودن برای شما مهم است؟». درست است که با این سوالات میتوانید جزئیات زیادی کسب کنید، ولی دقت کنید که خیلی غرق در جزئیات نشوید.
5- سوالات چالش‌برانگیز، طرح این سوالات منجر به ایجاد رغبت در شخص برای حرکت به سمت جلو می‌شود. به طور مثال: «چه راه‌حل دیگری می‌توان انتخاب کنی؟». الته توجه داشته باشید که این نوع سوالات را خیلی زود مطرح نکنید، چرا که شخص دچار اضطراب می‌شود و ممکن است حس کند که به او حمله شده است.
رهبر و مربی خوب کسی است که بداند از هر نوع از سوالات در چه موقعیتی استفاده کند تا بهترین عملکرد را در ارتباط با هر شخص کسب کند.
